البته قبل از سال ۱۳۳۲ قمری به صورت غیر رسمی و به طور متفرقه، وکالت‌هایی صورت می‌پذیرفت و لیکن از این سال وکالت تحت قواعد و قوانین مدونی قرارگرفت که از ناحیه‌ی وزارت عدلیه‌ی وقت تعیین و تبیین گردیده بود. مطابق فرمان وزیر عدلیه مرحوم فروغی، وکلا به ۳ درجه تقسیم‌بندی می‌شدند و حق مداخله در پرونده‌هایی را داشتند که از محاکم ابتدایی تا دیوان عالی کشور را شامل می‌گردید و به همین منظور امتحاناتی از وکلا اخذ می‌گردید. همان طور که بیان کردیم افراد تحصیل کرده در رشته های حقوق پس از قبولی در آزمون های ورودی دشوار کانون وکلای دادگستری می بایست مدتی را پیش وکیل با تجربه به عنوان کارآموز سپری نمایند.
- ب- یکی از کارهایی که دفاتر اسناد رسمی انجام می دهند، کار تنظیم وکالت رسمی است که ورای وکالت در دادگستری است و منشأ پیدایش دفاتر اسناد ثبتی می باشد.
- وکیل به هیچ عنوان نباید از اطلاعاتی که موکل در اختیار او گذاشته، سو استفاده کند یا به گونه ای تلاش برای فاش آن ها به نفع خودش، کند.
- اگر این شخص به دفتر اسناد رسمی می رفت و درخواست تنظیم سند را می کرد چون از تکالیف قانونی و الزام آور سر دفتر است که از مراجع قانونی از جمله شرکت عمران شهر جدید صدرا استعلام نماید و سپس سند تنظیم نماید، هرگز زیان نمی دید.
- شغل وکالت کیفری از نظر سروکار داشتنِ مستقیم با جان و مال و آبرو و حیثیت افراد (چه متهم و مظنون و مجرم و چه شاکی) حساسیت و اهمیت بسیار فراوانی دارد.
مبلغی که موکل در ابتدا به وکیل جهت مشاوره پرداخت می‌نماید حق مشاوره نام دارد و مبلغ آن عرف و روال خاصی ندارد و تابع مواردی مانند شهرت، مدت زمان مشاوره، نوع دعوی و… میباشد. حق‌الوکاله تابع هر مرحله از دادرسی میباشد، یعنی در مرحله بدوی (نخستین) حق‌الوکاله آن جداگانه محاسبه و دریافت میشود و در مراحل دیگر مانند تجدیدنظر، فرجام‌خواهی، اعاده دادرسی اعمال ماده 477 و اجرای حکم، به صورت جداگانه مشخص و دریافت میگردد. همچنین ممکن است در شرایطی حق‌الوکاله به طور کامل در ابتدای قرارداد دریافت شود و این موضوع با توافق طرفین صورت می‌پذیرد. همچنین حضور کارآموز، ماهانه در دو جلسه دادرسی مدنی و کیفری دادگاه‌ها، حداقل تکلیف است.
به چه کسی وکیل گفته میشود؟
محل فعالیت وکلای کیفری محل‌های ذیربط از جمله دادسرا، سازمان تعزیرات حکومتی و همچنین دادگاه کیفری و نظامی است و این وکلا دعاوی کیفریِ مرتبط با جرایم کیفریِ مورد اشاره را اقامه می‌کنند. به طور کلی وکالت انواع گوناگونی دارد که افراد می توانند متناسب با زمان و شرایط پرونده خود وکیل مناسب را اختیار نمایند. اگر به معنای لغوی وکالت نیز توجه کنید، وکالت را به معنای تفویض و یا واگذار کردن تعریف می کنند، ولی در معنای حقوقی وکالت را به عنوان یکی از رایج ترین عقدنامه های موجود در صحنه های اقتصادی، اجتماعی و بانک ها معرفی می نمایند، در مقاله امروز “چند نوع وکیل داریم؟” می خواهیم به انواع وکالت و توضیحات مربوط به آن اشاره کنیم.
چند نکته درباب وکالت و عقد قرارداد وکالت
همان طور که پیش تر به آن اشاره شد وکیل، نماینده یا جانشین کسی است که از سوی شخصی دیگر اعم از حقوقی یا حقیقی به موجب عقد وکالت برای انجام کاری مأمور شود. ما میخواهیم به مفهوم کلمه وکیل و اینکه در حقوق ایران وکالت به چند صورت انجام میگیرد و شکل های مختلف آن بپردازیم و به طور کلی بگوییم که وکالت چیست و وکیل کیست؟ شما ممکن است با شنیدن نام وکیل یا وکالت اکثر افراد به یاد وکیل دادگستری یا و کالت در دعاوی و دادگاه بیفتند. اما عقد وکالت معنای گسترده تری دارد و لزومی ندارد آن شخص که وکیل واقع میشود حتما وکیل دادگستری باشد. با توجه به گسترش روز افزون قوانین و مقررات در کلیه امورات ، اشخاصی که توان و اطلاعات حقوقی لازم و فرصت پیگیری و انجام امورات خود را در ادارات ندارند می توانند با مراجعه و اعطای وکالت به وکیل دادگستری ، پیگیری و انجام امورات خود را به وکیل محول نمایند. از این رو کسانی که قدرت پرداخت حق الوکاله ندارند می توانند از کانون وکلا یا هیئت اجرایی ماده 2 آیین نامه اجرایی ماده 187 و یا از روسای حوزه قضایی تقاضای وکیل معاضدتی نمایند به این شرط که دعوی واقعی بوده و راجع به شخص متقاضی باشد.
مرکز پاسخگویی به سوالات حقوقی
درباره واژه «محضر» باید گفته شود، سبب این است که پیش از انقلاب مشروطه و تنظیم قانون اساسی مشروطیت، در کشور ایران برای انجام کارها قانون نوشته و مدونی نبود. برای اینکه داد و ستدهای کلان مردم مورد تعرض قرار نگیرد، مردم این دادو ستدها را نزد روحانیان انجام می دادند و چون این دادوستد ها و معاملات در «محضر» روحانیان انجام می گرفت و به سخن دیگر در جلو روی روحانیان انجام می شده، اندک اندک این واژه رایج گردید. 2 – در دفاتر اسناد رسمی که درگویش روزانه مردم به آن «محضر» گفته می شود، تنظیم شده باشد. نوشته ای که بدین صورت تهیه و تنظیم میگردد صورت سند رسمی داشته و در سایر سازمانها و دادگاههای کشور معتبر و مستند است. می تواند وکیل را عزل کند، همچنان که وکیل هم توان و اختیار آن را دارد که از وکالت استعفا دهد؛ بنابراین در ضمن عقد و قرارداد، دو طرف دارای اختیار فسخ هستند و همان طور که گفته آمد، هر آن می توانند این عقد و قرارداد را برهم زنند و آزادی عمل خود را حفظ کنند. لازمه ی اثبات واحقاق حق در دادگستری است وهر دعوا یا دفاعی که بدون رعایت آنها مطرح شود ممکن است موجب شود حقی که در ماهیت ودر حالت ثبوتی انجام شود اثبات واحقاق نگردد ودر نتیجه شخص بی حق در دعوا پیروز شود.
این شخص در دادگاههای حقوقی، دادگاه خانواده، شورای حل اختلاف و غیره در زمینه امور مدنی که مرتبط با قوانین حقوقی اعم از قانون مدنی، قانون آیین دادرسی مدنی، قانون تجارت، قانون حمایت خانواده، قانون امور حسبی و … است، ورود خواهد کرد. این نوع وکلا به صورت تخصصی در زمینه‌های مذکور ورود پیدا کرده تا به رفع مشکلات بپردازند. برخی دعاوی حقوقی مانند مطالبه اجرت المثل، مطالبه نفقه، دعاوی مطالبه وجه و… میباشد. آن دسته از وکلایی که از کانون وکلای دادگستری پروانه اخذ می‌کنند ابتدا به صورت ۲ سال کار آموزی دوره را طی می‌کنند و می‌توانند زیر نظر وکیل سرپرست نسبت به دفاع از حقوق موکل اقدام کنند و پس از طی ۲ سال و همچنین تایید صلاحیت علمی و گزینش‌های مربوطه موفق به اخذ پروانه وکالت پایه یک شوند. به طور کلی اگر بخواهیم بررسی کنیم، اگر دو نفر با یکدیگر قراردادیرا بر سر موضوعی امضا کنند، درواقع انگار که شخصی، شخص دیگر را وکیل خود قرار داده است. اما وکیل تحت عنوان کسی که کار وکالت انجام می‌دهد، به دانش‌آموخته رشته حقوق می‌گویند، که در آزمون های کانون وکلا و یا قوه قضائیه شرکت کرده و دوره های مختلف کارآموزی را گذرانده و بعد مشغول به کار وکالت میشود.
ماده ی ۱۰۳ قانون مالیات های مستقیم مقرر داشته است که وکلای دادگستری و کسانی که در محاکم اختصاصی وکالت می کنند، مکلفند که در وکالتنامه های خود دستمزد حق الوکاله را قید نمایند و معادل ۵ درصد آن را بابت علی الحساب مالیاتی روی وکالتنامه، تمبر الصاق و ابطال نمایند. وکالتی است که از طرف کانون وکلا در امورمدنی (مثل تقسیم ارث،تخلیه عین مستاجره،خلع ید،طلاق و….) به وکلای دادگستری ارجاع می شود. در دعاوی کیفری شاکی و متهم حق دارند که از وکیل استفاده کنند و اگر متهم توانایی مالی برای انتخاب ومعرفی وکیل نداشته باشد می تواند از دادگاه درخواست کند تا برای او وکیل تعیین نماید. دادخواست شخصی که وکیل رسمی دادگستری نیست و پروانه ی وکالت اتفاقی را هم راجع به تقدیم دادخواست فرجامی از طرف موکل، پیوست دادخواست مزبور نکرده است، قابل قبول نخواهد بود. لذا افرادی که تمایل دارند شخص دیگری فرایند رسیدگی به پرونده ی آنها را پیگیری کند یا می خواهند به طریق بهتری حق موردنظر خود را مطالبه کنند، به وکلای دادگستری متخصص مراجعه می کنند. طرح دعوا در مراجع قضایی یا دفاع در برابر دعوای مطرح شده ،مستلزم داشتن دانش حقوقی و آشنایی با قوانین و مقررات موجود در کشور میباشد که این قوانین و مقررات دارای جزئیات و نکات بخصوص و ریزی هستند که عدم آگاهی نسبت به هر یک از آنها ممکن است آثار جبران ناپذیری را در پی داشته باشد و منجر به عدم گرفتن حق فردی که استحقاق آن را داشته است ،بشود.